Architektura: słynne budynki, nowoczesne i historyczne konstrukcje

Muzeum Guggenheima w Bilbao zostało otwarte w 1997 roku nad rzeką Nervión i prezentuje międzynarodowe dzieła sztuki współczesnej w budynku pokrytym tytanem. Architekt Frank Gehry zaprojektował zakrzywione formy, które rozciągają się na wielu poziomach. Kolekcja obejmuje dzieła artystów z XX i XXI wieku oraz wystawy czasowe.

Sydney Opera House to centrum sztuk scenicznych z wieloma salami położone na Bennelong Point w porcie w Sydney. Zaprojektowany przez duńskiego architekta Jørna Utzona budynek charakteryzuje się charakterystycznymi białymi segmentami dachu w kształcie muszli, które stały się rozpoznawalnym symbolem Australii. Ukończony w 1973 roku kompleks mieści sale koncertowe, teatry oraz przestrzenie przeznaczone na opery, balety i współczesne produkcje.

Dom Fallingwater został zaprojektowany przez Franka Lloyda Wrighta w 1939 roku i znajduje się bezpośrednio nad wodospadem w Mill Run. Konstrukcja składa się z poziomych płyt betonowych rozciągających się nad strumieniem. Budynek włącza naturalne formacje skalne do swoich wnętrz i łączy architekturę z otaczającym krajobrazem. Rezydencja służyła jako weekendowy dom dla rodziny Kaufmannów i stanowi znaczący przykład architektury organicznej XX wieku.

Robie House został zaprojektowany przez Franka Lloyda Wrighta w latach 1909-1910 i stanowi jeden z najważniejszych przykładów architektury Prairie School w Ameryce. Położona w dzielnicy Hyde Park rezydencja charakteryzuje się wyraźnymi liniami poziomymi, wysunięciami dachowymi rozciągającymi się poza mury oraz integracją przestrzeni wewnętrznych i zewnętrznych. Konstrukcja wykorzystuje cegłę rzymską, belki stalowe oraz rozległe witraże, które wprowadzają naturalne światło do otwartych przestrzeni mieszkalnych.

Flatiron Building to wieżowiec o stalowej konstrukcji o wysokości 87 metrów zaprojektowany przez architekta Daniela Burnhama w 1902 roku. Ten budynek wznosi się na przecięciu Fifth Avenue i Broadway w dzielnicy Manhattan. Jego trójkątny kształt podąża za klinowym działką między dwiema ulicami. Fasada wykonana jest z wapienia i terakoty w stylu architektonicznym Beaux-Arts. W momencie ukończenia należał do najwyższych budynków miasta i stanowił ważny etap w rozwoju technik budowy nowoczesnych drapaczy chmur.

Dom Rietvelda-Schröder został zbudowany w 1924 roku w Utrechcie i stanowi główne dzieło holenderskiego ruchu De Stijl. Architekt Gerrit Rietveld zaprojektował ten budynek mieszkalny w ścisłej współpracy ze swoją klientką Truus Schröder-Schräder. Fasada przedstawia formy geometryczne z kątami prostymi, liniami poziomymi i pionowymi oraz trzema kolorami podstawowymi: czerwonym, żółtym i niebieskim, uzupełnionymi przez biel, szarość i czerń. Górne piętro posiada ruchome ściany, które umożliwiają elastyczny podział przestrzeni. Budynek znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO od 2000 roku.

Centre Pompidou zostało otwarte w 1977 roku i prezentuje swoją infrastrukturę techniczną na elewacji zewnętrznej z kolorowymi rurami instalacyjnymi i ruchomymi schodami. Budynek mieści muzeum sztuki nowoczesnej, bibliotekę publiczną oraz przestrzenie wystawiennicze sztuki współczesnej. Zewnętrzne rury w kolorach czerwonym, niebieskim, żółtym i zielonym oznaczają różne funkcje takie jak ogrzewanie, klimatyzacja, elektryczność i woda. Przezroczyste ruchome schody na głównej fasadzie umożliwiają zwiedzającym podziwianie zabytkowej dzielnicy Marais podczas wspinaczki.

La Muralla Roja to kompleks mieszkalny w Walencji ukończony w 1973 roku przez katalońskiego architekta Ricardo Bofilla. Budynek łączy elementy arabskich kasbah z architekturą śródziemnomorską, prezentując charakterystyczną geometryczną strukturę w różnych odcieniach czerwieni. Kompleks składa się z kilku połączonych poziomów tarasów łączonych schodami, mostami i wewnętrznymi dziedzińcami. Charakterystyczne czerwone zabarwienie kontrastuje z niebieskimi i fioletowymi akcentami w przestrzeniach wewnętrznych.

Fondation Louis Vuitton zostało otwarte w 2014 roku w Bois de Boulogne i prezentuje sztukę współczesną w budynku zaprojektowanym przez architekta Franka Gehry'ego. Konstrukcja ze szkła i stali obejmuje dwanaście zakrzywionych paneli w kształcie żagli i oferuje 11 000 metrów kwadratowych przestrzeni wystawienniczej rozmieszczonej na czterech poziomach. Muzeum to prezentuje rotacyjne wystawy z kolekcji Grupy LVMH oraz międzynarodowe wypożyczenia dzieł artystów nowoczesnych i współczesnych.

Casa Milà to budynek mieszkalny w dzielnicy Eixample, wzniesiony w latach 1906–1912 według projektu Antoniego Gaudíego. Falista kamienna fasada eliminuje ściany nośne dzięki innowacyjnej konstrukcji szkieletowej z żelaza. Budynek zawiera sześć kondygnacji mieszkalnych, poddasze z łukami katenoidalnymi oraz taras na dachu z rzeźbiarskimi kominami. Na najwyższym piętrze mieści się obecnie muzeum dokumentujące twórczość architektoniczną Gaudíego. Konstrukcja została uznana za obiekt światowego dziedzictwa UNESCO w 1984 roku.

Sagrada Familia to bazylika katolicka, której budowę rozpoczęto w 1882 roku. Kataloński architekt Antoni Gaudí objął kierownictwo projektu w 1883 roku i poświęcił ostatnie 43 lata swojego życia tej pracy. Kościół łączy elementy gotyckie z organicznymi formami inspirowanymi naturą. Gaudí opracował nowatorski system konstrukcyjny z pochylonymi kolumnami i hiperboloidalnymi sklepieniami. Po jego śmierci w 1926 roku różni architekci kontynuowali prace na podstawie jego planów i makiet.

Bauhaus Dessau został ukończony w 1926 roku i stanowi znaczący przykład nowoczesnej architektury. Kompleks obejmuje warsztaty, sale lekcyjne, teatr oraz akademiki studenckie. Fasada składa się ze szkła i stali, demonstrując funkcjonalne zasady szkoły Bauhaus. Budynek został zaprojektowany przez Waltera Gropiusa i łączy nauczanie, produkcję oraz przestrzenie mieszkalne pod jednym dachem.

Hagia Sophia została zbudowana w szóstym wieku za panowania cesarza Justyniana I jako katedra bizantyjska i służyła jako główny kościół Cesarstwa Bizantyjskiego przez prawie tysiąc lat. Po osmańskim podboju Konstantynopola w 1453 roku budynek został przekształcony w meczet, dodając minarety, mihrab i islamską kaligrafię. Centralna kopuła o średnicy 31 metrów wznosi się na 55 metrów nad ziemią i spoczywa na czterech masywnych filarach połączonych pendentywami, technika konstrukcyjna przełomowa jak na tamte czasy. Wnętrze zawiera bizantyjskie mozaiki z dziewiątego do dwunastego wieku przedstawiające sceny chrześcijańskie, obok osmańskich elementów dekoracyjnych. Obecnie Hagia Sophia funkcjonuje zarówno jako muzeum, jak i meczet, dokumentując historię architektoniczną i religijną dwóch wielkich imperiów.

Farnsworth House został zaprojektowany przez Ludwiga Miesa van der Rohe w 1951 roku i stoi na ośmiu stalowych kolumnach, które podnoszą go 1,6 metra nad równiną zalewową rzeki Fox. Konstrukcja składa się z prostokątnej stalowej ramy z przeszkleniami od podłogi do sufitu ze wszystkich stron, zapewniającymi nieskrępowany widok na otaczający krajobraz rzeczny. Budynek ma otwarty plan o powierzchni około 140 metrów kwadratowych i demonstruje zasady architektury nowoczesnej poprzez redukcję do podstawowych elementów.

Unité d'Habitation to budynek mieszkalny w Marsylii ukończony w 1952 roku według projektu Le Corbusiera. Osiemnastopiętrowa konstrukcja zawiera 337 mieszkań i została zbudowana zgodnie z proporcjami systemu Modulor, systemu pomiarowego opracowanego przez architekta w oparciu o wymiary ludzkiego ciała i złoty podział. Budynek wspiera się na masywnych filarach nośnych i zawiera sklepy, taras na dachu oraz pomieszczenia wspólne. Konstrukcja stanowi znaczący przykład architektury brutalistycznej i modernistycznego designu XX wieku.

Villa Tugendhat została zaprojektowana w 1930 roku przez architekta Ludwiga Miesa van der Rohe dla małżeństwa Grete i Fritza Tugendhatów. Ten trzypiętrowy budynek mieszkalny stanowi główny przykład stylu międzynarodowego i ruchu modernistycznego w architekturze. Konstrukcja wykorzystuje stalową ramę nośną, która umożliwiła stworzenie przestrzeni wewnętrznych bez ścian nośnych. Główna część mieszkalna na pierwszym piętrze charakteryzuje się płynnym, otwartym układem, który łączy strefy wypoczynkową, jadalną i gabinet. Półprzezroczysta ścianka z onyksu służy jako przegroda przestrzenna, tworząc odrębne obszary w obrębie dużego pomieszczenia. Okna sięgające od podłogi do sufitu oraz rozsuwane szklane ściany otwierają przestrzeń wewnętrzną na ogród.

Wieża Eiffla została zbudowana między 1887 a 1889 rokiem przez Gustave'a Eiffla jako tymczasowy monument na Wystawę Światową. Żelazna konstrukcja osiąga wysokość 324 metrów i waży 7 300 ton. Wieża składa się z 18 000 metalowych elementów połączonych 2,5 miliona nitów. Trzy platformy widokowe oferują widoki na stolicę Francji. Budowla przeszła drogę od kontrowersyjnego obiektu wystawowego do symbolu Paryża.

The Shard to wieżowiec o wysokości 310 metrów i 95 kondygnacjach zlokalizowany w centrum Londynu. Szklana fasada składa się z 11.000 pojedynczych paneli tworzących charakterystyczną piramidalną sylwetkę budynku. Wieża ukończona w 2012 roku mieści biura, restauracje, hotel oraz publiczny taras widokowy na górnych poziomach.

Katedra metropolitalna w Brasilii została zbudowana w latach 1958-1970 według projektu Oscara Niemeyera. Konstrukcja hiperboloidalna składa się z 16 zakrzywionych betonowych kolumn, które otwierają się ku górze tworząc koronę. Budynek osiąga wysokość 40 metrów. Szklane panele umieszczone między betonowymi kolumnami pozwalają naturalnemu światłu wypełnić wnętrze. Podziemne wejście prowadzi zwiedzających przez ciemny korytarz do oświetlonej nawy.

Taj Mahal to mauzoleum z białego marmuru zbudowane w latach 1632-1653 na południowym brzegu rzeki Jamuny. Cesarz Wielkich Mogołów Shah Jahan zlecił wzniesienie tego pomnika ku pamięci swojej żony Mumtaz Mahal, która zmarła podczas porodu ich czternastego dziecka. Budowla łączy elementy architektury perskiej, indyjskiej i islamskiej i obejmuje główną grobowiec, meczet, dom gościnny oraz rozległe ogrody z fontannami i zbiornikami wodnymi.

Marina Bay Sands składa się z trzech wież, z których każda ma 55 pięter, połączonych platformą o długości 340 metrów rozciągającą się nad ich szczytami. Architekt Moshe Safdie zaprojektował ten zintegrowany kompleks, który obejmuje basen bez krawędzi umieszczony na podwyższonej platformie. Budynek mieści pokoje hotelowe, kasyno, obiekty konferencyjne, teatry i przestrzenie handlowe. Platforma na dachu rozciąga się poza krawędzie wież, tworząc jedną z charakterystycznych cech tej konstrukcji.

Gateway Arch wznosi się na 192 metry nad zachodnim brzegiem rzeki Missisipi i stanowi centralny monument Parku Narodowego Gateway Arch. Konstrukcja ze stali nierdzewnej została wzniesiona w latach 1963–1965 według projektu architekta Eero Saarinena. Łuk symbolizuje rolę St. Louis jako bramy do amerykańskiego Zachodu podczas ekspansji w XIX wieku. Zwiedzający mogą dotrzeć na platformę widokową na szczycie za pomocą wewnętrznego systemu tramwajowego.

Krzywa Wieża w Pizie to wolnostojąca dzwonnica zbudowana z białego marmuru, która służy katedrze w Pizie. Konstrukcja wznosi się przez osiem kondygnacji, osiągając wysokość 56 metrów. Budowę rozpoczęto w XII wieku, a wieża zaczęła się przechylać podczas prac z powodu miękkiego podłoża z gliny i piasku pod fundamentami. Obecnie wieża odchyla się o około cztery stopnie od pionu. Wewnątrz spiralne schody liczące 294 stopnie prowadzą do komory dzwonów, w której znajduje się siedem zabytkowych dzwonów.

Petronas Towers wznoszą się na 452 metry nad centrum Kuala Lumpur i składają się z dwóch identycznych wież połączonych dwupoziomowym mostem na piętrach 41 i 42. Konstrukcja łączy żelbet z fasadą ze szkła i stali. Każda wieża liczy 88 kondygnacji i została zaprojektowana zgodnie z islamskimi zasadami geometrycznymi, z rzutem opartym na ośmioramiennym wzorze gwiazdy. Wieże były najwyższymi budynkami na świecie w latach 1998-2004 i obecnie mieszczą biura, salę koncertową oraz centrum handlowe.

Walt Disney Concert Hall w Los Angeles została otwarta w 2003 roku i dysponuje 2265 miejscami siedzącymi. Budynek zaprojektował architekt Frank Gehry. Zewnętrzna fasada składa się z zakrzywionych płyt ze stali nierdzewnej, które nadają strukturze charakterystyczny falujący wygląd. Sala koncertowa jest siedzibą Los Angeles Philharmonic Orchestra.

Atomium zostało zbudowane w 1958 roku na Wystawę Światową w Brukseli i przedstawia kryształ żelaza powiększony 165 miliardów razy. Dziewięć sfer jest połączonych rurami zawierającymi schody ruchome i windy. Sześć ze sfer jest dostępnych dla zwiedzających i mieści przestrzenie wystawowe, a w górnej sferze znajduje się restauracja. Stalowa konstrukcja przeszła renowację w latach 2004-2006, podczas której oryginalna powłoka aluminiowa została zastąpiona panelami ze stali nierdzewnej.

Casa Batlló to budynek mieszkalny w centrum Barcelony, który Antoni Gaudí przebudował w latach 1904-1906. Falująca kamienna fasada przedstawia kolorowe mozaiki ceramiczne, a organiczne kształty w całym wnętrzu demonstrują charakterystyczny styl modernistyczny Gaudíego. Budynek zawiera zakrzywione ściany, witraże oraz dach zaprojektowany tak, aby przypominał grzbiet smoka. Pokoje zawierają ręcznie wykonane detale, stolarkę i innowacyjne systemy wentylacyjne. Dziś dom funkcjonuje jako muzeum, umożliwiając zwiedzającym doświadczenie wizji architektonicznej Gaudíego.

Nietradycyjny projekt był tematem kontrowersji, znany również jako 'Fred i Ginger', zaprojektowany przez Vlado Milunicia wspólnie z Frankim Gehrym.

Muzeum De Young zostało zaprojektowane przez szwajcarskich architektów Herzog & de Meuron i otwarte w 2005 roku, zastępując oryginalną strukturę z 1895 roku uszkodzoną podczas trzęsienia ziemi w 1989 roku. Budynek w Golden Gate Park charakteryzuje się perforowaną miedzianą fasadą, która z czasem pokrywa się naturalną patyną, wtapiając się w otaczający krajobraz. Muzeum mieści kolekcję ponad 27 000 dzieł sztuki obejmujących sztukę amerykańską od XVII do XXI wieku, a także międzynarodową sztukę współczesną, tekstylia oraz dzieła z Afryki, Oceanii i obu Ameryk. Wieża widokowa o wysokości 44 metrów oferuje panoramiczne widoki na San Francisco i zatokę.

Barbican Estate to kompleks mieszkalny zbudowany z odsłoniętego betonu w centrum Londynu, ukończony w 1982 roku. Osiedle obejmuje 2113 jednostek mieszkalnych rozmieszczonych w wieżowcach i domach szeregowych na 14 hektarach. Kompleks zawiera Barbican Centre przeznaczone dla sztuk performatywnych, sztuczne jezioro, ogrody oraz sieć podniesionych ciągów pieszych łączących poszczególne budynki. Zaprojektowane przez architektów Chamberlin, Powell i Bon osiedle realizuje zasady architektury brutalistycznej i zostało rozwinięte w odpowiedzi na zniszczenia wojenne w dzielnicy City of London.

Notre Dame du Haut to rzymskokatolicka kaplica pielgrzymkowa w Ronchamp, zaprojektowana przez architekta Le Corbusiera. Ukończony w 1955 roku kościół został zbudowany na fundamentach poprzedniego budynku zniszczonego podczas II wojny światowej. Struktura charakteryzuje się rzeźbiarską formą z betonu z zakrzywionymi ścianami i dachem wygiętym ku górze. Nieregularnie rozmieszczone otwory okienne w grubych ścianach tworzą szczególne efekty świetlne we wnętrzu. Kaplica stanowi jedno z najważniejszych dzieł nowoczesnej architektury sakralnej XX wieku.