Miasta na wysokości: schronienia powyżej 3000 metrów, adaptacje ludzkie

La Rinconada znajduje się na wysokości 5300 metrów nad poziomem morza w peruwiańskich Andach, co czyni ją najwyżej położonym stale zamieszkałym osiedlem na Ziemi. To górnicze miasto rozwinęło się wokół złóż złota odkrytych pod lodowcem Bella Durmiente. Dziesiątki tysięcy ludzi mieszka tu w ekstremalnych warunkach z rzadkim powietrzem, mroźnymi temperaturami i bez podstawowej infrastruktury takiej jak kanalizacja czy bieżąca woda. Gospodarka miasta opiera się w całości na wydobyciu złota, a wielu pracowników funkcjonuje w tradycyjnym systemie cachorreo: nie otrzymują wynagrodzenia, ale mogą zatrzymać rudę wydobytą w ciągu jednego dnia w miesiącu.

El Alto znajduje się na wysokości 4 149 metrów nad poziomem morza, co czyni je drugim najwyżej położonym miastem na świecie. Miasto rozwinęło się z przedmieścia La Paz i uzyskało swoją niezależność administracyjną w 1985 roku. Obecnie El Alto liczy prawie milion mieszkańców, pochodzących głównie ze społeczności rdzennej ludności Aymara. Miasto pełni funkcję ważnego centrum handlowego i mieści międzynarodowe lotnisko obsługujące La Paz. El Alto nadal doświadcza znacznego wzrostu liczby ludności z powodu migracji z obszarów wiejskich Altiplano.

Potosí zostało założone w 1545 roku u podnóża Cerro Rico i stało się najbogatszym miastem obu Ameryk. Miasto leży na wysokości 4090 metrów i było centrum hiszpańskiej produkcji srebra. Kopalnie Cerro Rico dostarczały srebro przez wieki, finansując kolonialną gospodarkę Hiszpanii. Historyczne centrum zachowuje kolonialną architekturę z kościołami, klasztorami i rezydencjami z XVI i XVII wieku. Klasztor Santa Teresa prezentuje sztukę religijną i życie kolonialne. Casa de la Moneda, królewska mennica, dokumentuje historię przetwarzania srebra i produkcji monet.

Shigatse jest drugim miastem Tybetu z 700 000 mieszkańców, położonym na wysokości 3 840 metrów przy ujściu rzek Yarlung Zangbo i Nianchu He. Miasto jest siedzibą klasztoru Tashilhunpo, założonego w 1447 roku przez pierwszego Dalajlamę i tradycyjnej siedziby Panczenlamów. Kompleks klasztorny obejmuje kilka sal modlitewnych, 26-metrowy pozłacany posąg Buddy Maitrei oraz liczne dzieła sztuki religijnej. Shigatse pełni funkcję centrum administracyjnego i gospodarczego prefektury o tej samej nazwie i stanowi punkt wyjścia do Mount Everestu i Nepalu.

Juliaca znajduje się na wysokości 3 825 metrów w regionie andyjskim i pełni funkcję stolicy prowincji San Román. Miasto liczy ponad 200 000 mieszkańców i działa jako ważny ośrodek handlowy dla produktów rolnych, tekstyliów i towarów regionalnych. Położenie w pobliżu jeziora Titicaca czyni je kluczowym punktem tranzytowym dla handlu między Peru i Boliwią. Mieszkańcy przystosowali się do warunków na dużej wysokości, gdzie niedobór tlenu i ekstremalne wahania temperatury kształtują codzienne życie. Lokalny targ należy do największych w regionie i przyciąga handlarzy z różnych prowincji.

Puno znajduje się na wysokości 3 819 metrów nad poziomem morza na zachodnim brzegu jeziora Titicaca i liczy około 210 000 mieszkańców. Miasto stanowi ważny węzeł transportowy między Peru a Boliwią. Puno jest uważane za kolebkę cywilizacji Inków i zachowuje liczne tradycje prekolumbijskie. Klimat jest chłodny ze względu na wysokość, ze średnimi temperaturami od 3 do 14 stopni Celsjusza. Miasto służy jako punkt wyjścia do odwiedzenia pływających wysp Uros na jeziorze Titicaca oraz wysp Taquile i Amantaní.

Oruro położone jest na wysokości 3 706 metrów na boliwijskim Altiplano i liczy ponad 264 000 mieszkańców. Miasto zostało założone w XVII wieku w celu eksploatacji bogatych złóż srebra w regionie. Przed kolonizacją hiszpańską miejsce to służyło jako centrum ceremonialne dla ludów rdzennych. Obecnie Oruro stanowi ośrodek administracyjny i handlowy departamentu, którego gospodarka nadal opiera się na działalności górniczej. Miasto mieści kilka uniwersytetów i stanowi ważny węzeł komunikacyjny łączący La Paz z południowymi regionami Boliwii.

Lhasa przez wieki była politycznym i religijnym centrum Tybetu. Miasto leży na wysokości 3 658 metrów w dolinie rzeki Kyichu i liczy obecnie ponad 550 000 mieszkańców. Świątynia Jokhang z VII wieku stanowi duchowe serce miasta i codziennie przyciąga buddyjskich pielgrzymów. Historyczne stare miasto koncentruje się wokół tej świątyni, podczas gdy nowoczesne dzielnice rozrosły się w ostatnich dekadach. Lhasa pełni funkcję centrum administracyjnego Tybetańskiego Regionu Autonomicznego, łącząc tradycyjną tybetańską architekturę ze współczesnym chińskim planowaniem urbanistycznym.

La Paz pełni funkcję stolicy administracyjnej Boliwii i znajduje się w wysokogórskiej dolinie na wysokości 3 639 metrów nad poziomem morza. Miasto liczy ponad 1,6 miliona mieszkańców i stanowi najwyżej położoną stolicę na świecie. Z obszaru miejskiego roztacza się widok na szczyty Illimani, które osiągają 6 438 metrów. Zabudowa rozciąga się po stromych stokach i głębokich dolinach, co wymaga szczególnych rozwiązań budowlanych i infrastrukturalnych.

Cusco leży na wysokości 3 398 metrów w peruwiańskich Andach i przez wieki służyło jako stolica Imperium Inków. Miasto łączy fundamenty inkaskie z kolonialną architekturą z XVI wieku. Odwiedzający zwiedzają świątynię słońca Qorikancha, katedrę na Plaza de Armas oraz kamienne mury zbudowane z precyzyjnie wyciętych bloków bez zaprawy. Historyczne centrum posiada status obiektu światowego dziedzictwa UNESCO i stanowi punkt wyjścia do starożytnej cytadeli Machu Picchu.

Jezioro Titicaca położone jest na wysokości 3812 metrów na granicy między Peru i Boliwią. To jezioro zajmuje powierzchnię 8372 kilometrów kwadratowych i stanowi najwyżej położony żeglowny zbiornik wodny na Ziemi. Brzegi jeziora Titicaca zamieszkują liczne osady, w tym peruwiańskie miasta Puno i Juliaca, a także boliwijskie miasteczko Copacabana. Woda odgrywa kluczową rolę dla lokalnej ludności, składającej się głównie ze społeczności Ajmara i Keczua. Pływające wyspy ludności Uros, zbudowane z wysuszonych trzcin totora, znajdują się w peruwiańskiej części jeziora. Jezioro Titicaca zawiera florę i faunę przystosowaną do ekstremalnych warunków wysokościowych, w tym endemiczne gatunki ryb i ptaków wodnych.

Tuiwa to osada w Tybetańskim Regionie Autonomicznym położona na wysokości przekraczającej 5000 metrów. Ta odległa miejscowość należy do najwyżej położonych stale zamieszkanych miejsc na Ziemi. Ludność przystosowała się przez pokolenia do ekstremalnych warunków dużej wysokości, gdzie poziom tlenu w powietrzu jest znacznie obniżony, a temperatury pozostają bardzo niskie przez cały rok.

Amdo to miasto na Wyżynie Tybetańskiej położone na wysokości przekraczającej 4800 metrów. Miasto pełni funkcję ważnego ośrodka administracyjnego w tym odległym regionie Tybetu i znajduje się wzdłuż drogi łączącej Lhasę z prowincjami północnymi. Ludność przystosowała się do ekstremalnych warunków klimatycznych i rzadkiego powietrza. Amdo służy jako punkt zaopatrzeniowy dla podróżników i nomadów przemierzających ten wysokogórski region.

Karzok to wioska na brzegu jeziora Tso Moriri na wysokości 4 600 metrów. Mieszkańcy żyją z hodowli, głównie jaków i kóz przystosowanych do ekstremalnych warunków. Wioska posiada klasztor buddyjski, który służy jako duchowe centrum regionu. Domy są zbudowane z kamienia i błota, aby wytrzymać niskie temperatury. Ludność praktykuje sezonowe migracje ze swoimi stadami na tereny wypasowe wokół jeziora.

Parinacota to mała wioska w chilijskim regionie Arica i Parinacota, położona na wysokości ponad 4.400 metrów. Wioska znajduje się na Altiplano w pobliżu granicy z Boliwią i ma tylko kilku stałych mieszkańców. Osada koncentruje się wokół kościoła z XVII wieku z białymi ścianami z adobe i strzechą. Mieszkańcy żyją głównie z hodowli zwierząt, zwłaszcza lam i alpak, przystosowanych do ekstremalnych warunków wysokogórskich.

Kushol to górska wioska w regionie Ladakh, położona na wysokości przekraczającej 3000 metrów. Mieszkańcy tej odległej osady przystosowali się do ekstremalnych warunków klimatycznych i utrzymują się głównie z rolnictwa oraz hodowli zwierząt. Domy są tradycyjnie budowane z kamienia i gliny, aby zapewnić ochronę przed surowymi zimami. Wioska otoczona jest ośnieżonymi szczytami i znajduje się w jałowej dolinie. Ludność wyznaje głównie buddyzm tybetański, o czym świadczą flagi modlitewne i małe kapliczki obecne w osadzie.

Komic to osada w regionie doliny Spiti, położona na wysokości 4 587 metrów. Wioska znajduje się w wysokogórskim pustynnym krajobrazie, gdzie mieszkańcy uprawiają jęczmień i groch oraz hodują jaki i owce. Domy są zbudowane z kamienia i gliny, z grubymi ścianami zapewniającymi izolację przed ekstremalnymi temperaturami. Klasztor buddyjski z XIV wieku wznosi się nad wsią. Mieszkańcy praktykują buddyzm tybetański i przystosowali swoje tradycyjne sposoby życia do rzadkiego powietrza i surowego klimatu. Droga dojazdowa jest przejezdna tylko w miesiącach letnich.

Wieś Hanle znajduje się we wschodnim Ladakhu na wysokości około 4 500 metrów w dolinie rzeki Hanle. Ta odległa osada mieści Indyjskie Obserwatorium Astronomiczne, jeden z najwyżej położonych teleskopów optycznych na świecie. Ekstremalna wysokość oraz sucha i czysta atmosfera czynią Hanle korzystną lokalizacją do obserwacji astronomicznych. Mieszkańcy przystosowali się do trudnych warunków klimatycznych i rzadkiego powietrza na tej wysokości. Wieś służy jako baza dla placówek badawczych i przyciąga naukowców oraz podróżników eksplorujących górskie regiony Himalajów.

Nagqu to miasto położone na Wyżynie Tybetańskiej na wysokości około 4 500 metrów nad poziomem morza. Miasto służy jako centrum administracyjne prefektury Nagqu w Tybetańskim Regionie Autonomicznym. Nagqu znajduje się na rozległych terenach trawiastych zamieszkanych przez koczowniczych pasterzy. Mieszkańcy przystosowali się do ekstremalnych warunków klimatycznych, z surowymi zimami i krótkimi latami. Miasto funkcjonuje jako ośrodek handlu i administracji w tym oddalonym regionie wysokogórskim.

Dingboche to górska wioska w regionie Khumbu położona na wysokości 4 410 metrów. Wioska służy jako punkt aklimatyzacyjny dla trekkerów zmierzających do bazy Everestu. Osada składa się z tradycyjnych kamiennych domów i zapewnia zakwaterowanie oraz podstawowe zaopatrzenie dla alpinistów. Z Dingboche roztaczają się bezpośrednie widoki na kilka szczytów powyżej 6 000 metrów, w tym Ama Dablam i Lhotse. Mieszkańcy żyją głównie z rolnictwa i turystyki, uprawiając ziemniaki i jęczmień na tarasowych polach.

Cojata to dystrykt w peruwiańskim regionie Puno, położony na wysokości ponad 4350 metrów. Ta społeczność znajduje się na wyżynie andyjskiej i należy do prowincji Huancané. Mieszkańcy Cojaty przystosowali się do ekstremalnych warunków klimatycznych i utrzymują się głównie z hodowli zwierząt, zwłaszcza alpak i lam. Dystrykt charakteryzuje się położeniem na wysokim płaskowyżu, gdzie roślinność jest skąpa, a temperatury znacznie się wahają.

Pairique Chico to osada w argentyńskim regionie andyjskim położona na wysokości ponad 3000 metrów. Ta miejscowość znajduje się w surowym górskim krajobrazie, gdzie mieszkańcy przystosowali się do ekstremalnych warunków klimatycznych. Społeczność składa się z rozproszonych domów i tradycyjnych struktur zbudowanych z myślą o życiu na dużej wysokości. Lokalna ludność zajmuje się głównie hodowlą zwierząt i drobną uprawą rolną dostosowaną do trudnych warunków środowiskowych wysokich Andów.

Cerro de Pasco znajduje się na wysokości 4 338 metrów w środkowych peruwiańskich Andach, co czyni je jednym z najwyżej położonych miast na świecie. Miasto rozwinęło się od XVII wieku dzięki działalności górniczej wydobywającej srebro, miedź, ołów i cynk. Ekstremalna wysokość wymaga specyficznych adaptacji od mieszkańców, którzy żyją przy obniżonym poziomie tlenu, niskich temperaturach i intensywnym promieniowaniu słonecznym. Działalność górnicza ukształtowała rozwój miejski i stworzyła gospodarkę ściśle związaną z wydobyciem surowców.