Odwiedź Monachium inaczej: ukryte skarby, nietuzinkowe muzea, tajemnicze ogrody

Friedensengel wznosi się nad brzegiem Izary i przypomina koniec wojny z lat 1870–71. Szeroka klatka schodowa prowadzi do kolumny, wspinając się przez kilka poziomów. Na szczycie stoi złota postać anioła, którą widać z daleka. Taras oferuje widok na miasto i rzekę. Miejscowi przychodzą tu na spacer albo siadają na stopniach, zwłaszcza ciepłymi wieczorami. Okolica jest spokojna, z domami z przełomu wieków w pobliskich ulicach.

Pałac Nymphenburg mieści w swoich dawnych stajniach obszerną kolekcję historycznych powozów i sań królów bawarskich. Pozłacane powozy ceremonijne, których rodzina Wittelsbachów używała podczas oficjalnych uroczystości, stoją obok wozów podróżnych zbudowanych na długie trasy. Sale pokazują też lektyki, uprzęże i sanie, które zimą ślizgały się po zaśnieżonych ulicach Monachium. Widać, jak ozdobne były te pojazdy i jak zorganizowane było codzienne życie na dworze. Wystawa jest spokojna, przyciąga mniej zwiedzających niż główne sale pałacu.

Galeria Lenbachhaus przechowuje jedną z najważniejszych kolekcji niemieckiego malarstwa ekspresjonistycznego z początku XX wieku, ze szczególnym naciskiem na prace grupy artystycznej Der Blaue Reiter, która powstała w Monachium i stworzyła tutaj większość swoich dzieł. Muzeum prezentuje także prace z wcześniejszych okresów sztuki monachijskiej, od XIX wieku po dzień dzisiejszy, w budynku, który pierwotnie służył jako rezydencja malarza Franza von Lenbacha i został później przekształcony w muzeum.

Ten kościół został zbudowany w połowie XVIII wieku przez braci Asam jako prywatne miejsce kultu i pokazuje wszystkie cechy sztuki barokowej. Fasada wpisuje się w wąski szereg domów, podczas gdy wnętrze wypełnione jest freskami, stiukami i złoconymi figurami. Światło wpada przez owalne okna i wzmacnia teatralny efekt dekoracji. Rodzina Asam mieszkała w sąsiednim domu, a kościół służył początkowo ich własnemu użytkowi, zanim został otwarty dla publiczności. Przestrzeń jest niewielka, ale gęstość zdobniczych detali czyni z wizyty zanurzenie w barokowym świecie wizualnym.

Haus der Kunst znajduje się przy południowej krawędzi Ogrodu Angielskiego i prezentuje rotacyjne wystawy sztuki XX i XXI wieku. Budynek pochodzi z lat 1930. i został później przekształcony w przestrzeń dla międzynarodowej sztuki współczesnej. Wewnątrz szerokie sale o wysokich sufitach pokazują instalacje, obrazy, fotografie i prace wideo z różnych krajów i okresów. Program zmienia się kilka razy w roku. Osoby zainteresowane nurtami poza ekspresjonizmem znajdą tu wystawy często skupione na pozycjach eksperymentalnych lub politycznych. Sam budynek przypomina epokę swojego powstania, choć dziś pełni zupełnie inną funkcję.

Ten ogród różany znajduje się w zachodniej części miasta i oferuje spokojne miejsce na odpoczynek. Ponad 500 odmian kwitnie tu od maja do października we wszystkich kolorach. Ścieżki wiją się przez zadbane rabaty, mijają ławki i małe trawniki. Mieszkańcy przychodzą tu czytać lub zrobić przerwę po pracy. Ogród należy do większego Westparku, ale sprawia wrażenie osobnej przestrzeni między łąkami i starymi drzewami. W ciepłe dni powietrze pachnie kwiatami i słychać głównie śpiew ptaków. To spokojny zakątek z dala od zwykłych tras po Monachium.

Fala Eisbachu to sztuczna fala stojąca w Ogrodzie Angielskim, która przyciąga surferów z całego miasta i spoza niego przez cały rok. Strumień wypływa z betonowego kanału na południowym brzegu parku, a prąd tworzy tam stałą falę, na której można surfować nawet zimą. Woda jest zimna, fala jest stroma, a surferzy często stoją w kolejce na brzegu. Wielu przechodniów zatrzymuje się, by popatrzeć, a widowisko stało się stałym punktem, który pokazuje, jak miasto wykorzystuje swoje cieki wodne i gdzie sport i życie miejskie się przecinają.

Trzy muzea przy Königsplatz prezentują antyczne rzeźby, wazy i złotą biżuterię z okresu greckiego i rzymskiego, od 8. wieku p.n.e. do 5. wieku n.e. Zbiory są podzielone między Gliptotekę, Państwowe Zbiory Starożytności i Państwowe Muzeum Sztuki Egipskiej. Można tam zobaczyć posągi, reliefy, ceramikę i przedmioty codziennego użytku z czasów antycznych. Same budynki pochodzą z 19. wieku i tworzą razem z placem zespół neoklasycystyczny. Wystawy są uporządkowane według epok i tematów. Ta część Monachium pokazuje inne oblicze miasta, z dala od ogródków piwnych i Marienplatz.

Ten publiczny kryty basen otwarty w 1901 roku łączy sport z architekturą w jednym z najpiękniejszych obiektów pływackich w Europie. Müller'sches Volksbad posiada kilka basenów pod wysokimi sklepionymi sufitami, otoczonych secesyjną dekoracją, kolorowymi witrażami i ręcznie malowanymi kafelkami. Ludzie przychodzą tu pływać, ale także doświadczyć atmosfery historycznej łaźni. Sauny i łaźnie parowe znajdują się w piwnicy. Położone nad rzeką Isar, kilka kroków od starego miasta, łaźnie odwiedzają mieszkańcy Monachium w każdym wieku. To miejsce, w którym codzienne życie i ochrona dziedzictwa łączą się naturalnie.

Teatr w Residenz należy do mniej odwiedzanych miejsc kulturalnych Monachium, choć regularnie prezentuje sztuki i przedstawienia w języku niemieckim. Sala zachowała atmosferę innej epoki ze swoją dekoracją i otoczeniem. W ramach tej kolekcji miejsce to reprezentuje kulturalną stronę Monachium, która nie ogranicza się do wielkich festiwali czy opery. Przychodzi się tu, by oglądać teatr w historycznym otoczeniu, z dala od zwykłych tras turystycznych.

Ta okrągła świątynia stoi na wzgórzu w Ogrodzie Angielskim i oferuje widoki na drzewa i łąki parku. Dziesięć kolumn podtrzymuje miedziany dach, który błyszczy zielenią w słońcu. Odwiedzający przychodzą tu usiąść na stopniach, obserwować przechodzących ludzi lub po prostu odpocząć. W ciepłe dni trawnik wokół budowli jest ożywiony, z grupami piknikującymi lub grającymi muzykę. Świątynia została zbudowana na początku XIX wieku i od tego czasu służy jako miejsce spotkań. Stąd widać park w całej rozciągłości, bez ruchu ulicznego ani miejskiego hałasu.

Ten historyczny ogród botaniczny został założony w 19. wieku jako ośrodek badawczy i dydaktyczny, następnie przekształcony w park publiczny. Teren pokazuje teraz angielski ogród krajobrazowy ze starymi drzewami, szerokimi trawnikami i małymi stawami, które oferują spokój w środku miasta. W centrum stoi szklany pawilon z żelazną konstrukcją, używany do koncertów i wystaw. Widać tu mieszkańców Monachium siedzących na ławkach, spacerujących nad wodą lub czytających na trawie. Kawiarnia na skraju oferuje proste przekąski na przerwę w zieleni. Ten ogród botaniczny przyciąga nie tylko miłośników roślin, ale każdego, kto szuka spokojnego zakątka z dala od ruchliwych ulic.

Riem Arcaden to centrum handlowe na wschodnim krańcu miasta, wybudowane na terenie dawnego lotniska. Znajduje się tu około 120 sklepów rozmieszczonych na kilku piętrach, od sieciówek z odzieżą po sklepy z elektroniką. Na parterze znajduje się strefa gastronomiczna z różnymi restauracjami. Jeśli potrzebujesz przerwy, możesz usiąść na ławkach w centralnym holu. Mieszkańcy często przychodzą tu w weekendy, kiedy robi się tłoczno. Architektura jest funkcjonalna, z szerokimi korytarzami i dużą ilością światła dziennego przez świetliki. Na zewnątrz widać duże parkingi prowadzące w stronę targów i parku Riemer.

Bavaria Filmstadt otwiera kulisy jednego z największych ośrodków produkcji filmowej w Europie. Ten kompleks studiów na południowym skraju miasta został założony w latach 1920 i od tego czasu wyprodukował setki filmów i seriali. Zwiedzanie prowadzi przez oryginalne dekoracje, pokazuje rekwizyty ze znanych produkcji i wyjaśnia, jak powstają efekty specjalne. W niektórych miejscach można stanąć przed kamerą lub przejść się po zrekonstruowanych planach filmowych. Miejsce ujawnia techniczną stronę kina, od charakteryzacji przez inżynierię dźwięku po sztuczki służące do tworzenia deszczu lub wiatru. Dla zwiedzających zainteresowanych filmem Bavaria Filmstadt oferuje spojrzenie za kulisy fabryki marzeń.

Zamek Blutenburg znajduje się w zachodniej części Monachium, otoczony wodą i łąkami. Ten średniowieczny budynek z XV wieku mieści obecnie międzynarodową bibliotekę dla młodzieży. Gotycka kaplica na wewnętrznym dziedzińcu zachowała oryginalne malowidła ścienne i ołtarze. Na teren zamku wchodzi się przez mały most. Miejsce przyciąga głównie czytelników i rodziny. Wnętrza są spokojne, z dala od centrum miasta. Latem okna otwierają się na zieleń i można usiąść na ławkach na zewnątrz.

Kościół św. Michała został zbudowany między 1583 a 1597 rokiem i jest największym kościołem renesansowym na północ od Alp. Wewnątrz spoczywa grób króla Ludwika II Bawarskiego. Wnętrze kościoła pokazuje białe sklepienie kolebkowe, jedno z najszerszych tego typu w Europie. Fasada nawiązuje do stylu włoskich budowli jezuickich. W krypcie królewskiej pochowani są także inni członkowie rodu Wittelsbachów. Kościół znajduje się w strefie pieszej między Karlsplatz a Marienplatz.

Cmentarz wojenny w Monachium zajmuje północną część Westfriedhof. Spoczywają tu żołnierze z kilku krajów, którzy polegli podczas obu wojen światowych. Pola grobowe są uporządkowane według narodowości i obejmują nagrobki francuskie, brytyjskie, rosyjskie i włoskie. Miejsce zostało urządzone po 1945 roku. Cmentarz odwiedza niewielu gości i oferuje przestrzeń do cichej refleksji. Proste krzyże i kamienie pamiątkowe stoją w rzędach na całym terenie. Dostęp prowadzi przez osobne wejście od strony Westfriedhof.

Ta loggia stoi na południowym krańcu Odeonsplatz i została zbudowana w latach 1841–1844 na wzór florenckiego pierwowzoru. Feldherrnhalle oddaje hołd wybitnym dowódcom armii bawarskiej i przedstawia posągi Tilly'ego i Wrede, a także płaskorzeźby przypominające wydarzenia militarne. W okresie nazistowskim służyła jako miejsce pamięci nieudanej próby zamachu stanu z 1923 roku, co uczyniło ją politycznie obciążonym miejscem. Otwarta hala z trzema arkadami oferuje bezpośredni widok na Theatinerkirche i Rezydencję. Dziś budowla stoi spokojnie wśród przechodniów przemierzających plac, bez śladu swojej dawnej symbolicznej roli w codziennym życiu.

Ten barokowy budynek z XVIII wieku stoi w parku Nymphenburg i służył rodzinie królewskiej jako prywatna łaźnia. We wnętrzu rozciąga się duży basen, otoczony złoconymi dekoracjami ściennymi i malowidłami. Budynek pokazuje, jak szlachta spędzała wolny czas i jaką rolę woda i architektura odgrywały w ich codziennym życiu. Sale zdobią lustra i egzotyczne motywy, które odzwierciedlają gust epoki.

To muzeum na zachodzie Monachium pokazuje, jak ziemniak ukształtował kulturę i gospodarkę Europy. Wystawa gromadzi obrazy, grafiki, dokumenty i przedmioty codziennego użytku, które ujawniają, jak bulwa stała się podstawowym pokarmem od XVI wieku. Można zobaczyć przedstawienia ziemniaka w sztuce, dowiedzieć się o głodach i wojnach ziemniaczanych, odkryć, jak zmieniały się metody uprawy przez stulecia. Muzeum znajduje się z dala od głównych szlaków turystycznych i oferuje niezwykłe spojrzenie na żywność, która dziś wydaje się zwyczajna.

To muzeum prezentuje broń myśliwską, pułapki i sprzęt wędkarski z kilku stuleci. Kolekcja obejmuje wypchane zwierzęta z lokalnej fauny i stary sprzęt rybacki. Sale mieszczą się w zabytkowym budynku w centrum Monachium. Muzeum dokumentuje, jak polowanie i rybołówstwo rozwijały się w Bawarii na przestrzeni czasu. Wystawa przemawia do zwiedzających zainteresowanych rzemiosłem, tradycją i historią naturalną. Widać tu narzędzia z drewna i metalu, sieci ze starych materiałów oraz karabiny z różnych epok. Atmosfera pozostaje spokojna, ponieważ niewielu turystów tu przychodzi.

Villa Stuck została zbudowana w 1898 roku przez malarza i rzeźbiarza Franza von Stucka jako dom i pracownia. Wnętrza zachowują meble secesyjne, pomalowane ściany i sufity oraz prace Stucka z różnych okresów. Dom działa dziś jako muzeum i prezentuje obok historycznych sal także zmieniające się wystawy sztuki współczesnej w nowoczesnym skrzydle.

To muzeum dokumentuje historię gminy żydowskiej w Monachium od 1229 roku do dziś za pomocą obiektów, fotografii i dokumentów. Wystawa stała pokazuje tradycje żydowskie i zwyczaje religijne w budynku otwartym w 2007 roku przy St.-Jakobs-Platz, obok nowej głównej synagogi.

Ten pomnik na Uniwersytecie Ludwika Maksymiliana upamiętnia studencką grupę oporu, która walczyła z reżimem nazistowskim za pomocą ulotek między 1942 a 1943 rokiem. Rodzeństwo Scholl i ich towarzysze zostali aresztowani tutaj po rozdawaniu ulotek wewnątrz uniwersytetu. Brązowa rzeźba leży na posadzce atrium, oznaczając miejsce, gdzie kiedyś spadały ulotki. Pomnik znajduje się w budynku, przez który studenci wciąż codziennie przechodzą. Cisza wewnątrz kontrastuje z wagą wydarzeń, które miały tu miejsce.

Praterinsel leży między dwoma ramionami rzeki Isar i mieści galerie sztuki, pracownie oraz dawną elektrownię wodną. Dawny teren przemysłowy oferuje tereny zielone do spacerów i chwili odpoczynku od miejskiego zgiełku. Wyspa pokazuje mniej znaną stronę Monachium, gdzie sztuka i historia przemysłowa spotykają się w spokojnej atmosferze.

Valentin-Karlstadt-Musäum przedstawia życie codzienne i pracę Karla Valentina, monachijskiego komika, oraz jego partnerki Liesl Karlstadt. Widać tu osobiste przedmioty, rekwizyty sceniczne, fotografie i krótkie fragmenty filmów. Sale przypominają gabinet osobliwości pełen dziwnych obiektów i gier słownych. Atmosfera pozostaje zabawna i trochę absurdalna, zgodnie z duchem obojga artystów. Muzeum mieści się w jednej z wież Isartor i należy do małych adresów, które opowiadają o Monachium poza zwykłymi trasami.

Stara Pinakoteka prezentuje malarstwo europejskie od XIV do XVIII wieku. Trasa prowadzi przez sale z dziełami Dürera, Rembrandta, Rubensa i innych mistrzów renesansu i baroku. Kolekcja obejmuje malarstwo flamandzkie, holenderskie, włoskie i niemieckie. Sam budynek został wzniesiony w połowie XIX wieku dla królewskich zbiorów sztuki i należy do najstarszych muzeów Monachium.

Ten pomnik z brązu stoi na Theresienwiese od 1850 roku i został stworzony przez Ludwiga Schwanthalera. Figura ma ponad 18 metrów wysokości i przedstawia Bawarię w postaci kobiecej. Zwiedzający mogą wejść po schodach wewnątrz aż do głowy i spoglądać przez małe otwory na łąkę poniżej. Wokół pomnika znajduje się hala sławy z doryckimi kolumnami, która honoruje wybitnych Bawarczyków. Przestrzeń wypełnia się namiotami podczas Oktoberfest, ale poza tym okresem pozostaje otwarta i cicha. Pomnik należy do symboli miasta, choć przyciąga mniej odwiedzających niż inne zabytki w centrum.

Manufaktura powstała w 1747 roku i nadal produkuje porcelanę ręcznie. W pracowniach można obserwować tokarzy, modelarzy i malarzy przy pracy. Każdy element przechodzi przez kilka etapów, od kształtowania gliny po nakładanie kolorów i końcowe wypalanie. Techniki opierają się na metodach stosowanych od wieków, a wiele form pochodzi z wczesnych lat istnienia zakładu. Oprócz warsztatów jest sala wystawowa z obiektami historycznymi i współczesnymi. Budynek znajduje się w rondzie pałacowym Nymphenburg, otoczony alejami drzew i terenami zielonymi.

Muzeum Człowieka i Natury zajmuje jedno skrzydło pałacu Nymphenburg i prezentuje zbiory przyrodnicze, które często zaskakują. Sale badają relacje między ludźmi, zwierzętami i planetą w sposób zrozumiały dla wszystkich, bez zbędnej komplikacji. Widać tu preparowane zwierzęta, formacje geologiczne, interaktywne stanowiska o ciele ludzkim oraz gabloty o powstawaniu Ziemi. Wystawa jest klarownie zaprojektowana i przekazuje treści naukowe przez konkretne przykłady. Rodziny cenią to muzeum, ale znajduje się ono również na tej liście, ponieważ oferuje spokojniejszą alternatywę dla bardziej znanych instytucji miasta. Leży tuż obok sal reprezentacyjnych i muzeum powozów, ale pozostaje mniej widoczne dla odwiedzających. Jego położenie wewnątrz pałacu nadaje salom szczególną atmosferę: dawna architektura spotyka się z nowoczesną prezentacją. Kto przyjeżdża do Monachium z zainteresowaniem naturą, nauką lub po prostu dobrze wykonanymi wystawami, znajdzie tu miejsce, które odbiega od zwykłych tras.

Hirschgarten Royal znajduje się na zachodzie Monachium, w leśnym parku z XVIII wieku. Wybieg mieści kilka danieli, które zwiedzający mogą obserwować przez ogrodzenie. Ogród piwny może pomieścić kilka tysięcy gości i rozciąga się pod starymi kasztanowcami. Można usiąść przy długich drewnianych stołach, zamówić precle i golonkę wieprzową lub przynieść własne jedzenie. Browar Augustiner serwuje tu swoje piwo. W letnie weekendy rodziny z całego miasta przychodzą tu jeść między drzewami a zwierzętami. Park jest przestronny, z trawnikami i ścieżkami spacerowymi. Hirschgarten powstał jako królewskie tereny łowieckie i zachował do dziś ten leśny charakter.

Ten park ciągnie się wzdłuż Izary po wschodniej stronie starego miasta. Znajdują się tam rzeźby, zadbane trawniki i rzędy drzew, które dają cień. Miejsce łączy tereny zielone z alejkami przy rzece, gdzie mieszkańcy często biegają lub odpoczywają. Maximiliansanlagen oferują spokojne otoczenie z dala od głównych szlaków turystycznych i nadają się na spacer z widokiem na wodę.